DEFINICJA

Heavy metal (potocznie metal) – pochodna muzyki rockowej powstała na przełomie lat 60. i 70. XX wieku w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. Grupy odpowiedzialne za powstanie gatunku wprowadziły ciężkie, ostre brzmienia, z długimi, mocno przesterowanymi solówkami gitarowymi i ostrą perkusją.

Protoplastą był jeszcze hard rockowy zespół Black Sabbath, który grał mocniej niż reszta zespołów hard rockowych takich jak Led Zeppelin czy Deep Purple.

Twórcą gatunku i pierwszym zespołem heavymetalowym był Judas Priest, który w połowie lat 70. zaczął grać ciężej, niż ktokolwiek wcześniej, następnie zespół Motorhead postawił na szybkość i surowość. Działo się to w drugiej połowie lat 70. kiedy zmalało zainteresowanie przestarzałym już wówczas nurtem hard rocka, tj. zespołami takimi jak Led Zeppelin i Deep Purple, a swoje apogeum przeżywał punk rock. Wczesny heavy metal powoli się wówczas rozwijał. Na przełomie lat 70. i 80. popularność punk rocka (który wcześniej wyparł muzykę hard rockową) zaczęła maleć a heavy metal zaczął zyskiwać coraz większą popularność, tworząc subkulturę metalowców.

W latach 80. XX wieku na samym początku dekady w Wielkiej Brytanii, po fali popularności punk rocka nastąpiła eksplozja heavy metalu za sprawą zjawiska nazwanego New Wave of British Heavy Metal (NWOBHM). Gatunek ten znacznie się wzmocnił za sprawą takich grup jak Judas Priest, Saxon, czy Iron Maiden. Muzyka tych zespołów była znacznie mocniejsza niż muzyka hard rockowych poprzedników z lat 70. między innymi dlatego że zaczerpnięto odrobinę elementów punk rocka. Nurt tradycyjnego heavy metalu był najmocniejszy i najpowszechniejszy w pierwszej połowie lat 80. i rozprzestrzenił się na całą Europę, jednak nigdy nie zdobył dużej popularności w Stanach Zjednoczonych, gdzie w latach 1981-1983 powstawał bardziej komercyjny i złagodzony nurt – glam metal, reprezentowany przez między innymi Motley Crue i Twisted Sister, jednak ten nurt jeszcze „raczkował”, dokładnie w tym samym czasie początki miał też mocniejszy i surowszy speed metal w Wielkiej Brytanii za sprawą zespołu Venom, który wprowadził więcej elementów muzyki punk, tą drogą podążały już 2 lata później zespoły takie jak Slayer czy Metallica, jednak wówczas dominował heavy metal i osiągał swój zenit pod względem ciężkości i żywiołowości.

W połowie lat 80. nadeszły zmiany: tradycyjny heavy metal zaczął stopniowo łagodnieć, część zespołów heavymetalowych zaczęła nagrywać lżejsze, bardziej komercyjne płyty, natomiast w USA triumfy święcił glam metal i jego podgatunek (reprezentowany między innymi przez Poison i Cinderella) zwany hair metal, zbliżony niemal do popowego standardu, jednak dokładnie w tym czasie ogromną popularność (zarówno w USA jak i w Europie np. w Niemczech) osiągnął znacznie bardziej surowy i brutalny metal, niż jakakolwiek wcześniejsza muzyka, reprezentowany przez „podziemne” grupy, które stworzyły znacznie bardziej agresywne, ekstremalne podgatunki. Do głównego nurtu wdarł się thrash metal, czyli jeszcze surowszy i agresywniejszy od speed metalu gatunek z większymi wpływami hardcore punkowymi, reprezentowany m.in przez Metallikę, Megadeth, Slayera, Anthrax, czyli „Wielką Czwórkę Amerykańskiego Thrash Metalu”, oraz „Wielką Trójkę Niemieckiego Thrash Metalu” czyli Sodom, Destruction i Kreator. W tym okresie początki mają również inne odmiany takie jak death metal, zapoczątkowany przez zespół Possessed, czy black metal, w którego powstanie miały duży wkład grupy Venom i Bathory. Od połowy lat 90. XX wieku zaczęły się wyłaniać inne popularne podgatunki takie, jak nu metal zawierający elementy grunge’u i hip hopu, czy metalcore łączący ekstremalny metal z punkiem.

HISTORIA

Pierwszą grupą grającą muzykę heavy metal w jej rozwiniętym już kształcie, był Judas Priest. W swej symbolice odnosił się raczej do Black Sabbath niż Led Zeppelin czy Deep Purple, rozciągając jej granice do ekstremum. Podstawowymi cechami tej muzyki była ostra i dudniąca praca sekcji rytmicznej, dominacja mocno przesterowanej, ostro grającej gitary elektrycznej (u niektórych grup duetu gitar elektrycznych, u Iron Maiden nawet tria). Największą różnorodność można zaobserwować w rodzaju śpiewu. Wokaliści zaadaptowali wiele różnych stylów – od gardłowego, bardzo szorstkiego śpiewu (Bona Scotta i Briana Johnsona z AC/DC), przez growl, aż do śpiewu czystym falsetem (Mercyful Fate, Stratovarius). Do najbardziej znanych grup heavymetalowych tego okresu należały Iron Maiden, AC/DC, Kiss, Judas Priest, Motörhead, Saxon, Blue Öyster Cult, czy Nazareth.

Początek lat 80. XX wieku był okresem wzmożonej popularności, a jednocześnie wyraźnych jego przemian. Muzyka heavymetalowa, będąca ciągle alternatywnym gatunkiem rocka, zaczyna dominować w radiu i rodzącej się wtedy telewizji muzycznej. Miało to olbrzymi wpływ na zarówno wizualną stronę muzyki, jak i samo jej brzmienie. Początkowo muzyka była ostra i agresywna, w pierwszej połowie dekady osiągnęła surowość znacznie większą niż w poprzedniej dekadzie za sprawą takich zespołów jak Iron Maiden i Saxon, jednak w połowie lat 80. nastąpiło stopniowe łagodzenie jej brzmienia. Popularność zyskują takie grupy, jak Europe, Def Leppard, Van Halen, Scorpions, oraz te zbliżające heavy metal niemal do popowego standardu, jak Bon Jovi, Poison. Do muzyki wprowadzono chórki, instrumenty klawiszowe, a do scenicznej praktyki choreografię, fantazyjne stroje i makijaż. Styl ten w literaturze angielskiej zwany hair metal lub big hair metal, ze względu na wielkie tapirowane fryzury noszone przez muzyków, zapewne doprowadziłby do ostatecznego wtopienia się gatunku w główny nurt rocka, gdyby nie pojawienie się grup, należących do nurtów thrash i death metal, co miało miejsce w tym samym czasie. Formacje te spotęgowały surowość heavy metalu, wprowadzając wpływy muzyki punk. Za tymi zespołami poszedł cały legion innych grup rockowych, czyniąc heavy metal, coraz częściej nazywany po prostu metalem, jednym z najpopularniejszych i najbardziej żywotnych kierunków we współczesnym rocku. Z czasem też wykształciła się mnogość podgatunków i stylów metalowych, często łączonych z innymi gatunkami muzycznymi (nu metal, hard core, industrial metal).

W okresie największej popularności gatunku rynek muzyczny został zdominowany przez trzy nurty – popową nową falę, rock głównego nurtu i sam heavy metal. Właśnie te dwa ostatnie gatunki sobie przeciwstawiono. Główny nurt reprezentowany przez takie grupy i artystów, jak Dire Straits, Sting czy U2, uznano za tzw. inteligentny rock, gdy metalowi nadano miano prymitywnego rocka. Podział taki był bardzo kontrowersyjny, gdyż w swej muzycznej treści heavy metal często był dużo bardziej złożony niż inteligentny rock. W muzyce tej łatwo jest odnaleźć wpływy muzyki poważnej, zwłaszcza baroku. Czołowi muzycy metalowi, głównie gitarzyści, przyznawali się do czerpania motywów z Bacha lub Paganiniego, czasem dosłownie, jak użycie przez Accept fragmentu „Dla Elizy” Beethovena w utworze „Metal Heart”. Wiele aranżacji metalowych solówek gitarowych do złudzenia przypomina barokowe aranżacje smyczkowe. Instrumentaliści metalowi często też posiadali znakomite umiejętności techniczne, daleko wyprzedzając muzyków grających inne gatunki rocka czy popu. Z drugiej strony jednak subtelności te były niedostrzegalne dla przeciętnego odbiorcy, który słuchał tej muzyki dla tzw. czadu lub zadymy.W latach 90. XX wieku heavy metal ciągle był jednym z dominujących gatunków rocka. Jego popularność spowodowała także to, że inne gatunki i style rocka przejęły pewne cechy muzyki metalowej, głównie agresywność i dynamikę.